تاملی درباب سلامت و معنویت

تا حالا به معنی کلمه سلامت فکر کرده اید؟ آیا هر کس بیمار نیست سالم است؟در جواب این دو سوال میتوان مفهوم سلامت را این طور توضیح داد: سازمان بهداشت جهانی سلامت را به صورت رفاه کامل جسمی، روحی، معنوی و اجتماعی تعریف میکند به گونه‌ای که شخص با آن بتواند یک زندگی با نشاط و پربار داشته باشد. به عبارت دیگر سلامتی فقط فقدان معلولیت یا بیماری نیست.
به جملات بالا یک بار دیگر نگاه کنید.
بر اساس این تعریف سلامت دارای ابعاد مختلفی است که تنها یکی از آنها بعد جسمی است. سلامت روانی و معنوی که شاید در بسیاری اوقات از سلامت جسمی هم مهمتر باشند، دو بعد دیگر سلامت کامل را میسازند. همه اینها یعنی اینکه برای داشتن سلامت کامل باید جسم، روان و روح انسان همگی سالم باشند. حتما میپرسید روان چه فرقی با روح دارد و مگر سلامت روان همان سلامت روح نیست؟ بله این دو با هم تفاوت دارند. مثلا بسیاری از بیماریهای روانپزشکی به دلیل عملکرد نادرست مغز بروز میکنند که شاید بتوان این عملکرد نادرست را به کمبود یا ازدیاد یک ماده شیمیایی در محیط مغز نسبت داد. ولی قضیه در مورد روح پیچیدهتر از اینهاست و اعتقادات و باورها و ارزشهای معنوی را نمیتوان به این سادگی درک و لمس کرد و آنها را به فعل و انفعالات شیمیایی و فیزیکی نسبت داد.
● معنویت چیست؟
معنویت راهی است که با آن می توان در زندگی به امید،آسایش، و آرامش درونی دست یافت. به عبارت دیگر سلامت معنوی انسان از طریق اعتقاد به یک نیروی برتر که در زندگی از او حمایت میکند تامین میشود.
بسیاری از مردم دنیا این راه را در مذهب پیدا میکنند. حتی کسانی که به مذهبی نیز تعلق ندارند برای سلامت معنوی خود به راههایی چون گوش کردن موسیقیهای اصیل، انجام کارهای هنری و ارتباط برقرار کردن با طبیعت متوسل میشوند.
● معنویت چه ربطی به سلامت دارد؟
بدن ما از جسم، روح و روان تشکیل شده که همگی با هم ارتباط دارند و سلامت یا بیماری هریک از این اجزا روی جزئی دیگر اثر میگذارد؛ سلامت معنوی بعد روحی سلامت است. امام محمد غزالی در کتاب احیا مینویسد: هر عضوی از بدن ما وظیفهای دارد که وقتی آن را خوب انجام ندهد یعنی بیمار شده است؛ وظیفه روح یا قلب معنوی هم شناخت خالق و ارتباط با اوست. بسیاری از تحقیقات نشان میدهند که چیزهایی مثل باورهای مثبت، احساس آسایش و قدرتی که از پایبندی به مذهب به دست میآید، تمرکز حواس و دعا کردن میتوانند بر احساس سلامت انسان و بهبود زودتر بیماریها تاثیر مثبت داشته باشند.
معنویت باعث میشود که شما احساس بهتری داشته باشید و در نتیجه قدرت بیشتری برای مقابله با بیماری ها به دست خواهید آورد و همین امر حتی اگر بیماری شما را شفا ندهد سبب بهتر شدن شما میشود یا به شما کمک میکند بهتر با این بیماری کنار بیایید.مرکز ملی طب سنتی و طب جایگزین در آمریکا در مورد تاثیر دعا کردن بر سلامت خود فرد و اطرافیان، بیش از۱۳ هزار نفر را مورد بررسی قرار داده و دریافته است: ۵۴ درصد از آمریکاییها برای افزایش سلامتشان از دعا کردن کمک میگیرند و ۵۲ درصد آنها از دیگران میخواهند که برای سلامت آنها دعا کنند. دکتر کاترین استونی از مرکز ملی طب جایگزین و سنتی آمریکا میگوید: برای کشف ارتباط میان معنویت و سلامتی به تحقیقات زیادی نیاز است ولی ما تاکنون به شواهدی دست یافتهایم که نشان میدهند وابستگی مذهبی و انجام کارهای مذهبی باعث سلامت بیشتر و عمر طولانیتر میشوند. این امر را میتوان به کارکرد بهتر سیستم ایمنی بدن و قلب و عروق نسبت داد. هرچند این قضیه کاملا اثبات نشده است ولی کارهای مذهبی برای برخی از افراد راهی برای کاهش استرس محسوب میشود و همین کاهش استرس میتواند منشا فواید بسیاری برای سلامت روح و جسم باشد.
● دشمنان سلامت روح
قرآن کریم درباره سلامت معنوی اشارات بسیاری دارد و در آن برخی موارد دشمن سلامت روح دانسته شدهاند مثل: غرور، ریا، حسادت، سوءظن، عصبانیت و بخل.
تاثیر این عوامل بر سلامت جسم نیز در مطالعات دانشمندان اثبات شده است،مثلا دانشمندان دریافتهاند که کسانی که زیاد عصبانی میشوند، عمر کوتاهتری از سایرین دارند. نیازی به گفتن نیست که کینه و حسد و سوءظن تا چه حد انسان را از خواب و خوراک و لذت بردن از زندگی محروم میکند و به این ترتیب به سلامت جسم و روح آسیب میزند.
● چطور میشود از لحاظ معنوی سالم بود؟
اگر دوست دارید سلامت معنوی داشته باشید، بد نیست نکات زیر را امتحان کنید.اما همیشه به یاد داشته باشید که برای رسیدن به سلامت معنوی راههای زیاد و مختلفی وجود دارد.
سعی کنید خود را از چیزهایی که به روحتان آسیب میزنند دور نگاه دارید.
قدر چیزهایی را که در زندگی سبب احساس عشق، آرامش درونی و قدرت در شما می شوند بدانید.
هر روز زمانی را به کارهایی از این قبیل اختصاص دهید: خواندن آیاتی چند از قرآن کریم، انجام فرایض مذهبی، دعا یا عبادت کردن، انجام کارهای خیریه، تمرکز، شرکت در مراسم دعای گروهی مانند دعای کمیل، دعای عرفه، دعای ابوحمزه ثمالی و... یا کتابهای الهام بخش، پیادهروی در طبیعت، فکر کردن در سکوت، یا ورزش کردن.
سعی کنید این احساس مثبت را در خود ایجاد کنید که شما دارای روح پالایش شده و حس خیرخواهی برای مردم دیگر هستید .
آذین محبی نژاد
برداشت از : ویستا